κ κ λ σ ι α σ τ ι κ ά Κ ε ι μ ή λ ι α
ο ι χ ο γ ρ α ί ε — Κ ε ι μ ή λ ι α ι ό ν ε ς
Σημαντικά μουσεία της Μονής, το μουσείο εκκλησιαστικών κειμηλίων και η συλλογή χαρακτικών του 17ου και 19ου αιώνα.
Στο μουσείο εκκλησιαστικών κειμηλίων εκτίθενται οι εξαιρετικής αξίας εικόνες, καθώς και πολύτιμα βιβλία, λειτουργικά σκεύη και ιερά άμφια. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στην εικόνα το «Ρόδον το Αμάραντον », με υπογραφή του ζωγράφου Σταματίου, η οποία χρονολογείται το 1771 και απεικονίζει στην κάτω αριστερή γωνιά της, σε μικρογραφία, την τότε αρχιτεκτονική μορφή της Μονής.
Τα χρόνια της ηγουμενίας του Παρθενίου Καφούρου, θεωρούνται περίοδος ανασυγκρότησης της Μονής, η οποία φαίνεται ότι είχε αρχίσει να ξεπερνά τα οικονομικά προβλήματά της. Ο Παρθένιος ανακαίνισε τμήματά της και κάλεσε στη Μονή κορυφαίους Κρήτες εκκλησιαστικούς ζωγράφους όπως τον Ιωάννη Κορνάρο και τον Σταμάτιο, που φιλοτέχνησαν πλήθος εικόνων. Με πρωτοβουλία του Παρθενίου πραγματοποιήθηκε και η επιζωγράφιση των παλιών εικόνων για την προσαρμογή τους στις καλαίσθητες αντιλήψεις της τότε περιόδου παρακμής της κρητικής ζωγραφικής.
Ο αρχικός ναΐσκος, σήμερα το Ιερό Βήμα, διαιρείται από εγκάρσιο ενισχυτικό τόξο που στην οξυκόρυφη καμάρα της προέκτασής του σώζονται σε κακή κατάσταση τοιχογραφίες υψηλής ποιότητας που έχουν χρονολογηθεί στο δεύτερο μισό του 14ου αι.
(Μπορμπουδάκης 2004).
Η ανακαινισμένη Τράπεζα κοσμείται από υψηλής τέχνης τοιχογραφίες-νωπογραφίες (φρέσκο), που φιλοτέχνησε ο μακαριστός αγιογράφος Εμμανουήλ Μπετεινάκης.
Σε σωζόμενες τοιχογραφίες του αριστερού κλίτους διακρίνονται παραστάσεις της Προδοσίας του Ιούδα, του Νιπτήρα, την ευλογία των ιερέων στην Παναγία, τα Εισόδια, την γέννηση της Παναγίας, τον Μυστικό Δείπνο, την Μεταμόρφωση, την κλίμακα του Ιακώβ, τον Χριστό στον δρόμο για τον Γολγοθά, την Σταύρωση, την Αποκαθήλωση, την εις Άδου Κάθοδον, την παράσταση «Μη μου άπτου», την παραβολή των 10 Παρθένων.
Το εσωτερικό του καθολικού φέρει τοιχογραφικό διάκοσμο του β’ μισού του 14αιου αι. με σκηνές από τον κύκλο του Χριστού και της Παναγίας.
Όλες οι παραστάσεις που αναγνωρίζονται προέρχονται από έναν διευρυμένο χριστολογικό κύκλο τουλάχιστον δεκαέξι παραστάσεων.
Σημαντικό είναι επίσης και το τέμπλο του καθολικού, όπου υπάρχουν αξιόλογες βυζαντινές εικόνες.
Στους δύο παράπλευρα διαμορφωμένους, ως μουσείο, ισόγειους χώρους της Μονής εκτίθενται εξαιρετικής αξίας εικόνες, χειρόγραφα, παλαίτυπα βιβλία και χαρακτικά από τον 15ο έως και τον 19ο αιώνα.
Στον ναό εκτίθενται εξαιρετικές εικόνες όπως ο Χριστός Παντοκράτορας , του β’ μισού του 15ου αιώνα που συνδέεται με έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους της Κρητικής Σχολής, τον Ανδρέα Ρίτζο.
.
Ο προσκυνητής, εκτός από τις σωζόμενες τοιχογραφίες του αριστερού κλίτους κατά την είσοδό του στο Ναό, μπορεί να προσκυνήσει και να θαυμάσει την πολυπρόσωπη και μοναδική εικόνα του σητειακού αγιογράφου Ιωάννου Κορνάρου «Μέγας ει Κύριε» (1770) με εξήντα μία παραστάσεις, εμπνευσμένες από την ευχή του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων, που αρχίζει με τα λόγια «Μέγας ει Κύριε…», ποίημα του αγίου Σωφρονίου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων. Η εικόνα είναι μία κατά λέξη ζωγραφική απόδοση της ευχής.
Και άλλες εικόνες σεβάσμιες και αξιόλογες, από ιστορικής και καλλιτεχνικής πλευράς, που βρίσκονται στον Ναό και το μουσείο είναι·η εφέστιος εικόνα Παναγία η Αμίαντος (15ος αι) στο τέμπλο, η Παναγία η Αμόλυντος (15ος αι), η Κοίμησις της Θεοτόκου (15ος αι.), Χριστός Παντοκράτωρ (15ος αι.), έργο του Α. Ρίτζου στο τέμπλο, η εις Άδου κάθοδος (17ος αι), ο Τίμιος Πρόδρόμος με σκηνές του βίου του έργο του Φ. Καβερτζά (17ος αιώνας), το Ρόδον το Αμάραντον, η Κυρία Ακρωτηριανή, η Αγία Αναστασία, ο Άγιος Χαραλάμπης, η Παναγία του πάθους και ο Άγιος Νικόλαος (1642), οι Αγ. Θεόδωροι (1723), οι Τρεις Ιεράρχες (1769), κ.α.
Εξερευνησε
Β ι β λ ι ο ή κ
Σπουδαία είναι επίσης η πλούσια Βιβλιοθήκη της Μονής, η οποία περιλαμβάνει σπάνια βιβλία, ενώ η ανακαινισμένη Τράπεζα κοσμείται από υψηλής τέχνης τοιχογραφίες-νωπογραφίες (φρέσκο), που φιλοτέχνησε ο μακαριστός αγιογράφος Εμμανουήλ Μπετεινάκης.